Serba-serbi seputar Ramadhan
1. Apa sih yang dikeluarkan untuk zakat?
Yang dikeluarkan adalah dari jenis makanan pokok (bukan uang) daerah setempat dimana orang yang dikeluarkan zakatnya menempat (muadda" anhu) bukan makanan pokok orang yang mengeluarkan zakat. Apabila dalam satu daerah terdapat dua jenis makanan pokok, maka menggunakan makanan pokok yang paling dominan, jika sama-sama dominannya boleh memilih salah satunya. Bila mengeluarkan dari selain jenis makanan pokok daerah setempat, dianggap mencukupi bila kadar kekenyangannya (bukan standar harganya) lebih tinggi.
Misalnya; makanan pokok daerah setempat beras, boleh mengelurakan berupa jagung atau gandum. Karena menurut pandangan fikih, kadar kekenyangan jagung dan gandum lebih tinggi dari pada beras. Tidak sebaliknya, tidak boleh mengeluarkan zakat fitrah berupa beras untuk daerah yang biasa mengkonsumsi jagung atau gandum.
Fathul Qorib ala Syarhil taqrib Hal 131
وإذا وجبت الفطرة على الشخص فيخرج (صاعا من قُوت بلده) إن كان بلديا. فإن كان في البلد أقوات غلب بعضها وجب الإخراج منه. ولو كان الشخص في بادية لا قوت فيها أخرج من قوت أقرب البلاد إليه. ومن لم يوسر بصاع بل ببعضه لزمه ذلك البعض.
(وقدره) أي الصاع (خمسة أرطال وثلث بالعراقي)، وسبق بيان الرطل العراقي في نصاب الزروع.
2. Berapa Kadar diwajibkan bayar zakat fitrah?
Kadar yang dikeluarkan adalah 1 sho‟ untuk setiap satu orang. Adapun ukuran 1 sho‟ menurut pandangan ulama‟ syafi'iyyah terjadi perbedaan pendapat sebagai berikut :
- Menurut Kitab Fathul Qodir 1 sho‟ = 2, 719, 19 gr
- Menurut kitab Fiqh al-Islami versi Syafi‟iyyah 1 Sho‟ = 2, 175 gr
- Menurut MUI pusat dan versi kitab Mukhtashor Tasyyidil Bunyan 1 sho‟ = 2, 5 Kg
- Pendapat lain dalam kitab Fiqh al-Islami 1 sho‟ = 2, 751 gr
- Menurut kitab Al-fiqh Al-Wadlih 1 sho‟ = 2, 187, 5 gr
- Al-Taqrirot Al-Sadidah dan Hamisy kitab Al-Syams Al-Muniroh 1 sho‟ = 2,75 Kg
- Sebagian pendapat 1 sho‟ = 3 Kg
Perlu diketahui bahwa ukuran zakat fitrah sebagaimana penjelasan di atas semua bisa dibenarkan (tetap sah dan mencukupi sebagai zakat fitrah), hanya saja untuk lebih berhati-hati (احتياط) sebaiknya memilih pendapat Ulama' Syafi'iyyah yang kadarnya paling tinggi.
Fiqhul Islam wa adillatuh Juz 1 Hal 142
الصاع الشرعي أو البغدادي: (٤) أمدادأو (٥ و٣/ ١) رطل، أي أربع حَفَنات كبار، ووزنه: (٧،٦٨٥) درهمًا أو (٧٥،٢) لترًا أو (٢١٧٦) غم وهو رأي الشافعي وفقهاء الحجاز والصاحبين باعتبارأن المد: رطل وثلث بالعراقي، وعند أبي حنيفة وفقهاء العراق: ثمانية أرطال باعتبار أن المد رطلان، فيكون (٣٨٠٠غم).وفي تقدير آخر هو الشائع أن الصاع (٢٧٥١غم). قال النووي: الأصح أن الصاع ست مئة وخمسة وثمانون درهمًا وخمسة أسباع درهم. والرطل مئة وثمانية وعشرون درهمًا وأربعة أسباع درهم. والعبرة بالصاع النبوي إن وجد أومعياره، فإن فقد أخرج مزكي الفطرة قدرًا يتيقن أنه لا ينقص عن صاع. والصاع بالكيل المصري: قَدَحان.
3. Hukum menelan dahak saat puasa
Menurut mazhab Syafi'i, perincian hukumnya adalah sebagai berikut:
Jika seseorang mengeluarkan dahak dari dalam (kerongkongan) lalu meludahkannya, maka menurut pendapat yang lebih sahih, hal itu tidak membatalkan puasa, karena ada kebutuhan yang sering terjadi. Namun, dalam pendapat lain, menelan dahak membatalkan puasa, seperti halnya muntah yang disengaja. Jika dahak naik dengan sendirinya atau karena batuk, lalu dikeluarkan (diludahkan), maka puasanya tetap sah tanpa keraguan. Jika seseorang menelan dahak setelah dahak itu sampai ke bagian luar mulut, maka puasanya batal tanpa ragu.
Ketika dahak telah sampai di bagian luar mulut, wajib mencegahnya masuk ke tenggorokan dan meludahkannya. Jika seseorang membiarkannya (tidak meludahkannya) padahal mampu, sehingga dahak itu masuk ke dalam perut, maka menurut pendapat yang lebih sahih, puasanya batal karena dianggap lalai. Namun, dalam pendapat lain, puasanya tidak batal karena ia tidak melakukan apa pun secara aktif, melainkan hanya menahan diri dari bertindak. Jika seseorang menelan dahak setelah dahak itu sampai ke bagian luar mulut, maka puasanya batal tanpa ragu.
Mausu'atul Fiqhiyyah Al kuwaiytiyyah Juz 28 Hal 65
وَعِنْدَ الشَّافِعِيَّةِ هَذَا التَّفْصِيل: إِنِ اقْتَلَعَ النُّخَامَةَ مِنَ الْبَاطِنِ، وَلَفَظَهَا فَلاَ بَأْسَ بِذَلِكَ فِي الأَْصَحِّ؛ لأَِنَّ الْحَاجَةَ إِلَيْهِ مِمَّا يَتَكَرَّرُ، وَفِي قَوْلٍ: يُفْطِرُ بِهَا كَالاِسْتِقَاءَةِ وَلَوْ صَعِدَتْ بِنَفْسِهَا، أَوْ بِسُعَالِهِ، وَلَفَظَهَا لَمْ يُفْطِرْ جَزْمًا. وَلَوِ ابْتَلَعَهَا بَعْدَ وُصُولِهَا إِلَى ظَاهِرِ الْفَمِ، أَفْطَرَ جَزْمًا. وَإِذَا حَصَلَتْ فِي ظَاهِرِ الْفَمِ، يَجِبُ قَطْعُ مَجْرَاهَا إِلَى الْحَلْقِ، وَمَجُّهَا، فَإِنْ تَرَكَهَا مَعَ الْقُدْرَةِ عَلَى ذَلِكَ، فَوَصَلَتْ إِلَى الْجَوْفِ، أَفْطَرَ فِي الأَْصَحِّ، لِتَقْصِيرِهِ، وَفِي قَوْلٍ: لاَ يُفْطِرُ، لأَِنَّهُ لَمْ يَفْعَل شَيْئًا، وَإِنَّمَا أَمْسَكَ عَنِ الْفِعْل. وَلَوِ ابْتَلَعَهَا بَعْدَ وُصُولِهَا إِلَى ظَاهِرِ الْفَمِ، أَفْطَرَ جَزْمًا
4. Hukum berenang saat puasa
Berenang berpotensi untuk membatalkan puasa, karena air bisa masuk melalui kerongkongan, dan bagian telinga. Mesikpun air yang masuk itu tidak disengaja.
Nihayatul Muhtaj Juz 1 Hal 226
أَنَّهُ لَوْ عُرِفَ مِنْ عَادَتِهِ أَنَّهُ يَصِلُ الْمَاءُ مِنْهُ إلَى جَوْفِهِ أَوْ دِمَاغِهِ بِالِانْغِمَاسِ وَلَا يُمْكِنُهُ التَّحَرُّزُ عَنْهُ أَنْ يَحْرُمَ الِانْغِمَاسُ وَيُفْطِرُ قَطْعًا.
5. Hukum permen karet
Permen karet dapat membatalkan puasa jika tertelan hingga ke tenggorokan. Dr. Muhammad Hasan Hitu berkata:
"Adapun permen karet, jika terdapat zat yang larut darinya dan bercampur dengan air liur, lalu ditelan oleh orang yang berpuasa—sebagaimana yang diketahui pada permen karet modern saat ini—maka hal ini diharamkan berdasarkan ijma’ (kesepakatan ulama) dan dapat membatalkan puasa. Namun, jika tidak ada zat yang larut darinya sama sekali, seperti sepotong karet lunak, maka hal ini hukumnya makruh tetapi tidak haram."
Fiqhu shiya
العلك يفسد الصوم إذا سرى إلى الحلق، قال د. محمد حسن هيتو: (وأما العلك فإن كان يتحلل منه شيء يختلط مع الريق، ويبتلعه الصائم، كما هو معروف في العلك الحالي المعاصر، فهذا حرام بالإجماع، ويفطر به الصائم، وأما إذا كان لا يتحلل منه شيء أبدًا، كقطعة الرخو المطاط مثلاً ، فإنَّ هذا يكره ولا يحرم)اهـ
6. Hukum mabuk perjalanan/muntah
Tidak membatalkan, selama tidak ada tujuan agar muntah/tidak disengaja.
Nihayatuzain Fi irsyadil mubtadiin Juz 1 Hal 187
(واستقاءة) أَي طلب قيء عمدا مُخْتَارًا عَالما بِالتَّحْرِيمِ كَمَا مر وَإِن تَيَقّن أَنه لم يرجع شَيْء إِلَى جَوْفه كَأَن تقايأ مُنَكسًا وَمن الْقَيْء مَا لَو دخلت ذُبَابَة جَوْفه فأخرجها وكالقيء التجشي فَإِن تَعَمّده وَخرج شَيْء من معدته إِلَى حد الظَّاهِر أفطر وَلَو كَانَ نَاسِيا للصَّوْم أَو مكْرها كَمَا لَو غَلبه الْقَيْء أَو جَاهِلا مَعْذُورًا فَلَا فطر
7. Hukum keluar sperma ketika puasa
Hukumnya diperinci sebagai berikut:
• Jika keluarnya dengan cara sengaja (ada keinginan supaya keluar) maka membatalkan, baik dengan cara mubasyaroh (persentuhan kulit), nonton, menghayal, dll
• Jika tidak ada unsur kesengajaan (tidak bermaksud mengeluarkan air mani) dan juga bukan karena persentuhan kulit seperti mimpi, melihat, dst maka tidak batal
Melakukan sesuatu yang bisa menimbulkan sahwat (nafsu) saat berpuasa walapun tidak sampai membatalkan adalah haram, juga bertentangan dengan tujuan puasa itu sendiri untuk menahan hawa nafsu
I'anatu Tholibin Juz 2 Hal 256
حاصل الإنزال أنه إن كان بالاستمناء أي بطلب خروج المني - سواء كان بيده، أو بيد زوجته، أو بغيرهما - بحائل، أو لا، يفطر مطلقا، وأما إذا كان الإنزال باللمس من غير طلب الاستمناء - أي خروج المني - فتارة يكون مما تشتهيه الطباع السليمة، أو لا، فإن كان لا تشتهيه الطباع السليمة - كالإمرد الجميل، والعضو المبان - فلا يفطر بالإنزال مطلقا، سواء كان بشهوة أو لا، بحائل أو لا. وأما إذا كان الإنزال بلمس ما يشتهى طبعا: فتارة يكون محرما، وتارة يكون غير محرم، فإن كان محرما، وكان بشهوة وبدون حائل، أفطر، وإلا فلا. وأما إذا كان غير محرم - كزوجته - فيفطر الإنزال بلمسه مطلقا، بشهوة أو لا، بشرط عدم الحائل. وأما إذا كان بحائل، فلا فطر به مطلقا، بشهوة أو لا. أفاده شيخنا ح ف.
8. Hukum anak kecil berpuasa
Hukum puasa ramadhannya anak kecil yang belum baligh adalah tergolong Sunnah dan pahala tersebut akan mengalir untuk orang tua yang mengajarkan dan juga memerintahkannya.
Umdatul qori' syarh Shohih Al Bukhori Juz 17 Hal 16
( ﺑﺎﺏ ﺻﻮﻡ ﺍﻟﺼﺒﻴﺎﻥ ) ﺃﻱ ﻫﺬﺍ ﺑﺎﺏ ﻓﻲ ﺑﻴﺎﻥ ﺻﻮﻡ ﺍﻟﺼﺒﻴﺎﻥ ﻫﻞ ﻳﺸﺮﻉ ﺃﻡ ﻻ ﻭﺍﻟﺠﻤﻬﻮﺭ ﻋﻠﻰ ﺃﻧﻪ ﻻ ﻳﺠﺐ ﻋﻠﻰ ﻣﻦ ﺩﻭﻥ ﺍﻟﺒﻠﻮﻍ ﻭﺍﺳﺘﺤﺐ ﺟﻤﺎﻋﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﺴﻠﻒ ﻣﻨﻬﻢ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ ﻭﺍﻟﺰﻫﺮﻱ ﻭﺑﻪ ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﺃﻧﻬﻢ ﻳﺆﻣﺮﻭﻥ ﺑﻪ ﻟﻠﺘﻤﺮﻳﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺇﺫﺍ ﺃﻃﺎﻗﻮﻩ ﻭﺣﺪ ﺫﻟﻚ ﻋﻨﺪ ﺃﺻﺤﺎﺏ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﺑﺎﻟﺴﺒﻊ ﻭﺍﻟﻌﺸﺮ ﻛﺎﻟﺼﻼﺓ ﻭﻋﻨﺪ ﺇﺳﺤﺎﻕ ﺣﺪﻩ ﺍﺛﻨﺘﻲ ﻋﺸﺮﺓ ﺳﻨﺔ ﻭﻋﻨﺪ ﺃﺣﻤﺪ ﻓﻲ ﺭﻭﺍﻳﺔ ﻋﺸﺮ ﺳﻨﻴﻦ ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻷﻭﺯﺍﻋﻲ ﺇﺫﺍ ﺃﻃﺎﻕ ﺻﻮﻡ ﺛﻼﺛﺔ ﺃﻳﺎﻡ ﺗﺒﺎﻋﺎ ﻻ ﻳﻀﻌﻒ ﻓﻴﻬﻦ ﺣﻤﻞ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺼﻮﻡ ﻭﺍﻟﻤﺸﻬﻮﺭ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﻤﺎﻟﻜﻴﺔ ﺃﻧﻪ ﻻ ﻳﺸﺮﻉ ﻓﻲ ﺣﻖ ﺍﻟﺼﺒﻴﺎﻥ ﻭﻗﺎﻝ ﺍﺑﻦ ﺑﻄﺎﻝ ﺃﺟﻤﻊ ﺍﻟﻌﻠﻤﺎﺀ ﺃﻧﻪ ﻻ ﺗﻠﺰﻡ ﺍﻟﻌﺒﺎﺩﺍﺕ ﻭﺍﻟﻔﺮﺍﺋﺾ ﺇﻻ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺒﻠﻮﻍ ﺇﻻ ﺃﻥ ﺃﻛﺜﺮ ﺍﻟﻌﻠﻤﺎﺀ ﺍﺳﺘﺤﺴﻨﻮﺍ ﺗﺪﺭﻳﺐ ﺍﻟﺼﺒﻴﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻌﺒﺎﺩﺍﺕ ﺭﺟﺎﺀ ﺍﻟﺒﺮﻛﺔ ﻭﺃﻧﻬﻢ ﻳﻌﺘﺎﺩﻭﻧﻬﺎ ﻓﺘﺴﻬﻞ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﺇﺫﺍ ﺃﻟﺰﻣﻬﻢ ﻭﺃﻥ ﻣﻦ ﻓﻌﻞ ﺫﻟﻚ ﺑﻬﻢ ﻣﺄﺟﻮﺭ ﻭﻓﻲ ( ﺍﻷﺷﺮﺍﻑ ) ﺍﺧﺘﻠﻔﻮﺍ ﻓﻲ ﺍﻟﻮﻗﺖ ﺍﻟﺬﻱ ﻳﺆﻣﺮ ﻓﻴﻪ ﺍﻟﺼﺒﻲ ﺑﺎﻟﺼﻴﺎﻡ ﻓﻜﺎﻥ ﺍﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ ﻭﺍﻟﺤﺴﻦ ﻭﺍﻟﺰﻫﺮﻱ ﻭﻋﻄﺎﺀ ﻭﻋﺮﻭﺓ ﻭﻗﺘﺎﺩﺓ ﻭﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﻳﻘﻮﻟﻮﻥ ﻳﺆﻣﺮ ﺑﻪ ﺇﺫﺍ ﺃﻃﺎﻗﻪ
Nashoihu Diniyyah Hal 22 - 23
وأعمال الطفل من الطاعات التي تكون قبل البلوغ في صحائف أبويه من المسلمين ومهما أحسنا في تربيته والقيام عليه كما ينبغي فالمرجو من فضل الله أن لا يخيبهما من ثواب أعماله الصالحة وطاعاته بعد البلوغ بل المرجو من فضل الله أن يكون لهما مثل ثوابه ويشهد لذالك ما ورد من الأحاديث في الدعاء إلى الهدى والدلالة على الخير فإنهما قد دعواه إلى الهدى ودلاه على الخير مهما أخذا في حقه بنحو ما ذكرناه من الإحسان في تربيته و أمره بالخير وترغيبه فيه ونهيه عن الشر وزجره عنه والله أعلم.
9. Hukum merokok saat berpuasa
Para Ulama bersepakat bahwa merokok dapat membatalkan puasa. Namun berbeda dalam konsekuensinya maka menurut madzhab Hanafi dan Maliki jika seseorang tersebut sengaja merokok maka ia dikenakan kaffaroh dan juga Qodho. Namun dalam madzhab Syafi'i hanya dikenakan Qodho saja.
Mausu'atul Fiqhiyyah Al kuwaiytiyyah Juz 10 Hal 111
اتَّفَقَ الْفُقَهَاءُ عَلَى أَنَّ شُرْبَ الدُّخَّانِ الْمَعْرُوفِ أَثْنَاءَ الصَّوْمِ يُفْسِدُ الصِّيَامَ لأَِنَّهُ مِنَ الْمُفْطِرَاتِ، كَذَلِكَ يُفْسِدُ الصَّوْمَ لَوْ أَدْخَل الدُّخَّانَ حَلْقَهُ مِنْ غَيْرِ شُرْبٍ، بَل بِاسْتِنْشَاقٍ لَهُ عَمْدًا، أَمَّا إِذَا وَصَل إِلَى حَلْقِهِ بِدُونِ قَصْدٍ، كَأَنْ كَانَ يُخَالِطُ مَنْ يَشْرَبُهُ فَدَخَل الدُّخَانُ حَلْقَهُ دُونَ قَصْدٍ، فَلاَ يَفْسُدُ بِهِ الصَّوْمُ، إِذْ لاَ يُمْكِنُ الاِحْتِزَازُ مِنْ ذَلِكَ. وَعِنْدَ الْحَنَفِيَّةِ وَالْمَالِكِيَّةِ: إِنْ تَعَمَّدَ ذَلِكَ فَعَلَيْهِ الْقَضَاءُ وَالْكَفَّارَةُ. وَعِنْدَ الشَّافِعِيَّةِ وَالْحَنَابِلَةِ عَلَيْهِ الْقَضَاءُ فَقَطْ، إِذِ الْكَفَّارَةُ عِنْدَهُمْ تَكُونُ بِالْجِمَاعِ فَقَطْ فِي نَهَارِ رَمَضَانَ
10. Hukum menghisap inhaler hidung
Boleh, Tidak apa-apa sebab bukan dzat/ain (benda), kecuali ventolin maka membatalkan puasa.
Apa itu ventolin inhaler? Ventolin inhaler adalah, Alat yang biasa digunakan bagi penderita gangguan pernapasan seperti asma, yang cara kerjanya mengubah cairan obat menjadi uap agar bisa dihirup oleh penderita asma.
Bughyatul musytarsyidin Hal 231
فَائِدَةٌ : لاَ يَضُرُّ وُصُولُ الرِّيحُ بِالشَّمِّ وَكَذَا مِنَ الْفَمِ كَرَائِحَةِ الْبُحُورِ أَوْ غَيْرِهِ إِلَى الْخَوْفِ وَإِنْ تَعَمَّدَهُ لأَنَّهُ لَيْسَ عَيْنًا وَخَرَجَ بِهِ مَا فِيهِ عَيْنٌ
كَرَائِحَةِ النَّيْنِ يَعْنِي التَّنْبَا
11. Hukum mengupil saat berpuasa
Boleh dan tidak membatalkan, asal jangan terlalu dalam, jangan melewati batas dohir dari hidung, yaitu ujung khoisum (pangkal hidung)
Fathul Mu'in Juz 1 Hal 266
ولا يفطر بوصول شيء إلى باطن قصبة أنف حتى يجاوز منتهى الخيشوم وهو أقصى الأنف.
12. Tertelan sisa makanan yang terdapat di sela gigi
Batal jika disengaja, jika tidak sengaja (tidak terasa) tidak batal puasanya.
Referensi kitab: Fathul Mu'in Juz 1 Hal 267
فرع لو بقي طعام بين أسنانه فجرى به ريقه بطبعه لا بقصده: لم يفطر إن عجز عن تمييزه ومجه. وإن ترك التخلل ليلا مع علمه ببقائه وبجريان ريقه به نهارا لأنه إنما يخاطب بهما إن قدر عليهما حال الصوم لكن يتأكد التخلل بعد التسحر أما إذا لم يعجز أو ابتلعه قصدا: فإنه مفطر جزما. وقول بعضهم: يجب غسل الفم مما أكل ليلا وإلا أفطر: رده شيخنا.
13. Hukum cabut gigi ketika puasa
Boleh, hanya saja yang harus diperhatikan adalah darah yang timbul darinya, karena jika tertelan, walaupun sudah bercampur dengan air ludah dan berwarna bening, bisa membatalkan puasa.
Sehingga sesudah dicabut gigi harus cepat cepat berkumur, dan jika ternyata sulit untuk dihindari (seperti darah terus keluar) maka dimaafkan.
Referensi kitab: Bughyatul musytarsyidin Hal 230
(مسألة : ب) : اقتلع سنه الوجعة وهو صائم لم يعف عن الدم ولا الريق المختلط به وإن صفا ، بل لا بد من غسل فمه ، نعم إن عمت البلوى بالدم ولم يمكنه التحرز عنه عفي عنه ، كدَمِ اللثة الذي يجري دائماً يتسامح بما يشق الاحتراز عنه بأن يبصق حتى يبيض ريقه ، إذ لو كلف غسل فمه في أكثر نهاره لشق ، بل ربما زاد جريانه بذلك ، وكالصوم الصلاة ، نعم يعفى فيها عن القليل في الفم إذا لم يبتلعه كما رجحه ابن حجر اهـ.
14. Hukum menelan air liur/ludah saat berpuasa
Tidak batal, dengan syarat ;
1. Ludah sendiri bukan ludah orang lain
2. Tidak tercampur oleh benda lain
3. Ludahnya belum keluar melewati bibirnya.
Adapun jika ludahnya sudah di keluarkan, seperti mengemut pensil, kemudian dikeluarkan dari mulutnya lalu dimasukkan lagi kedalam mulut sehingga ludah yang ada di pensil bercampur dengan ludah yang masih didalam mulut kemudian tertelan, maka batal. begitu juga dengan ngemut permen maka membatalkan puasa secara pasti, jika diyakini ada bagian permen yang larut dengan ludah dan tertelan.
Referensi kitab: I'anatu Tholibin Juz 1 Hal 266
ولا يفطر بريق طاهر صرف أي خالص ابتلعه من معدنه وهو جميع الفم ولو بعد جمعه على الأصح وإن كان بنحو مصطكى أما لو ابتلع ريقا اجتمع بلا فعل فلا يضر قطعا.
وبمن معدنه ما إذا خرج من الفم لا على لسانه ولو إلى ظاهر الشفة ثم رده بلسانه وابتلعه أو بل خيطا أو سواكا بريقه أو بماء فرده إلى فمه وعليه رطوبة تنفصل وابتلعها: فيفطر بخلاف ما لو لم يكن على الخيط ما ينفصل لقلته أو لعصره أو لجفافه فإنه لا يضر كأثر ماء المضمضة وإن أمكن مجه لعسر التحرز عنه فلا يكلف تنشيف الفم عنه.
15. Menduga waktu berbuka ternyata belum
Puasanya tidak sah dan wajib meng-qadla’, kalau memang saat ia berbuka, waktu maghrib belum tiba.
Referensi kitab : Kifayatul Akhyar Juz 1 Hal 206
وَأَمَّا مَعْرِفَةُ طَرَفَيِ النَّهَارِ فَلاَ بُدََّ مِنْ ذَلِكَ فِي الْجُمْلَةِ لِصِحَّةِ الصَّوْمِ وَحَتَّى لَوْ نَوَى بَعْدَ طُلُوْعِ الْفَجْرِ لاَ يَصِحُّ صَوْمُهُ أَوْ أَكَلَ مُعْتَقِدًا أَنَّهُ لَيْلٌ وَكَانَ قَدْ طَلَعَ الْفَجْرُ لَزِمَهُ الْقَضَاءُ وَكَذَا لَوْ أَكَلَ مُعْتَقِدًا أَنَّهُ قَدْ دَخَلَ اللَّيْلُ ثُمَّ بَانَ خِلاَفُهُ لَزِمَهُ الْقَضَاءُ اهـ
Kanapa wanita haid dan nifas diharamkan berpuasa? dan bagaimana caranya supaya ia mendapat pahala dibulan suci Ramadan
Menurut pendapat yang kuat hal tersebut bersifat ta’abud (sudah dari sananya) tidak ada alasan yang bisa dicerna oleh akal,namun menurut pendapat yang lainnya berpuasa bagi wanita haid dan nifas bisa membahayakan kesehatan karena berkumpulnya dua penyebab kelemahan (puasa dan keluar darah)* oleh karena itu diharamkan.
Supaya ia tetap mendapatkan pahala dibulan suci Ramadan ya dengan tidak berpuasa, disertai niat mendekatkan diri kepada Allah swt dengan cara menjauhi apa yang dilarang Allah swt, jika ia meninggalkan puasa tanpa niat seperti itu apalagi malah senang ya tentu ia tidak akan mendapatkan pahala apa apa.
Dan menurut sudut pandang yang lain meninggalkan apa yang diharamkan terkadang bisa lebih besar dari pahala mengerjakan kewajiban
Referensi kitab: Tuhfatul Muhtaj Juz 1 Hal 387
(قَوْلُهُ وَلَا يَصِحُّ) إلَى قَوْلِهِ وَفِيمَا فِي الْمُغْنِي (قَوْلُهُ إجْمَاعًا فِيهِمَا) أَيْ فِي تَحْرِيمِ الصَّوْمِ وَعَدَمِ صِحَّتِهِ نِهَايَةٌ وَمُغْنِي. (قَوْلُهُ: وَهُوَ) أَيْ عَدَمُ الصِّحَّةِ (تَعَبُّدِيٌّ) قَالَهُ الْإِمَامُ وَالْأَوْجَهُ أَنَّهُ مَعْقُولُ الْمَعْنَى لِأَنَّ خُرُوجَ الدَّمِ مُضْعِفٌ وَالصَّوْمُ يُضْعِفُ أَيْضًا فَلَوْ أُمِرَتْ بِالصَّوْمِ لَاجْتَمَعَ عَلَيْهَا مُضْعِفَانِ وَالشَّارِعُ نَاظِرٌ إلَى حِفْظِ الْأَبْدَانِ نِهَايَةٌ (قَوْلُهُ فِي الْأَيْمَانِ وَالتَّعَالِيقِ) كَأَنْ يَقُولَ مَتَى وَجَبَ عَلَيْك صَوْمُ يَوْمٍ فَأَنْتِ طَالِقٌ مُغْنِي.
Hasyiatul Jamal Juz 1 Hal 239
وَتُثَابُ الْحَائِضُ عَلَى تَرْكِ مَا حَرُمَ عَلَيْهَا إذَا قَصَدَتْ امْتِثَالَ الشَّارِعِ فِي تَرْكِهِ لَا عَلَى الْعَزْمِ عَلَى الْفِعْلِ لَوْلَا الْحَيْضُ بِخِلَافِ الْمَرِيضِ؛ لِأَنَّهُ أَهْلٌ لِمَا عَزَمَ عَلَيْهِ حَالَةَ عُذْرِهِ اه
16. Makan karena lupa
Terjadi perbedaan pendapat. Menurut Imam an-Nawawi hukum puasanya tidak batal. Sementara menurut Imam ar-Rofi'i batal jika makannya tergolong banyak dan berlebihan.
Referensi kitab: Kifayatul Akhyar Juz 1 Hal 206
وَلَوْ أَكَلَ نَاسِيًا لِلصَّوْمِ لَمْ يُفْطِرْ فِي الصَّحِيحَيْنِ مَنْ نَسِيَ وَهُوَ صَائِمٌ فَأَكَلَ أَوْ شَرِبَ فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللَّهُ وَسَقَاهُ فَلَوْ كَثُرَ وَجْهَانِ اَْلأَصَحُّ عِنْدَ الرَّافِعِيّ يُفْطِرُ ِلأَنَّ النِّسْيَانَ مَعَ الْكَثْرَةِ نَادِرٌ وَلِهَذَا قُلْنَا تَبْطُلُ الصَّلاَةُ بِالْكَلاَمِ الْكَثِيرِ وَإِنْ كَانَ نَاسِيًا وَاْلأَصَحُّ عِنْدَ النَّوَوِيّ أَنَّهُ لاَ يُفْطِرُ لِعُمُوْمِ اْلأَخْبَارِ وَلَيْسَ الصَّوْمُ كَالصَّلاَةِ وَالْفَرْقُ أَنَّ لِلصَّلاَةِ أَفْعَالاً وَأَقْوَالاً تُذَكِّرِهُ الصَّلاَةُ فَيَنْدُرُ وُقُوْعُ ذَلِكَ مِنْهُ بِخِلاَفِ الصَّوْمِ اهـ
17. Menggosok gigi saat berpuasa
Batal, jika air yang digunakan untuk membasahi siwak atau sikat gigi tersebut ikut tertelan
Referensi kitab: Hasyiatul Jamal Juz 2 Hal 230
( قَوْلُهُ أَوْ مُخْتَلِطًا بِغَيْرِهِ ) مِثْلُهُ مَا لَوْ بَلَّ خَيْطًا بِرِيقِهِ وَرَدَّهُ إلَى فَمِهِ كَمَا يُعْتَادُ عِنْدَ الْفَتْلِ وَعَلَيْهِ رُطُوبَةٌ تَنْفَصِلُ وَابْتَلَعَهَا أَوِ ابْتَلَعَ رِيقَهُ مَخْلُوطًا بِغَيْرِهِ الطَّاهِرِ كَمَنْ فَتَلَ خَيْطًا مَصْبُوغًا تَغَيَّرَ رِيقُهُ بِهِ أَيْ وَلَوْ بِلَوْنٍ أَوْ رِيحٍ فِيمَا يَظْهَرُ مِنْ إِطْلاَقِهِمْ إنِ انْفَصَلَتْ عَيْنٌ مِنْهُ لِسُهُولَةِ التَّحَرُّزِ عَنْ ذَلِكَ وَمِثْلُهُ كَمَا فِي اْلأَنْوَارِ مَا لَوِ اسْتَاكَ وَقَدْ غَسَلَ السِّوَاكَ وَبَقِيَتْ فِيهِ رُطُوبَةٌ تَنْفَصِلُ وَابْتَلَعَهَا وَخَرَجَ بِذَلِكَ مَا لَوْ لَمْ يَكُنْ عَلَى الْخَيْطِ مَا يَنْفَصِلُ بِفَتْلِهِ أَوْ عَصْرِهِ أَوْ لِجَفَافِهِ فَإِنَّهُ لاَ يَضُرُّ اهـ
18. Hukum obat tetes mata
Puasanya tidak batal menurut pendapat Mu'tamad madzhab Syafi'i,Karena obat mata yang terasa di tenggorokan itu masuk melalui pori-pori, bukan lubang yang tembus ke tenggorokan, seperti hidung.
Referensi kitab: Hasyiatul Qolyubi Juz 2 Hal 73
( وَلاَ ) يَضُرُّ ( اَلإِكْتِحَالُ وَإِنْ وَجَدَ طَعْمَهُ ) أَيْ الْكُحْلِ ( بِحَلْقِهِ ) ِلأَنَّهُ لاَ مَنْفَذَ مِنْ الْعَيْنِ إلَى الْحَلْقِ وَالْوَاصِلِ إلَيْهِ مِنْ الْمَسَامِّ ( وَكَوْنُهُ ) أَيْ الْوَاصِلِ ( بِقَصْدٍ فَلَوْ وَصَلَ جَوْفَهُ ذُبَابٌ أَوْ بَعُوضَةٌ أَوْ غُبَارُ الطَّرِيقِ أَوْ غَرْبَلَةُ الدَّقِيقِ لَمْ يُفْطِرْ ) ِلأَنَّ التَّحَرُّزَ عَنْ ذَلِكَ يَعْسُرُ وَلَوْ فَتَحَ فَاهُ عَمْدًا حَتَّى دَخَلَ الْغُبَارُ جَوْفَهُ لَمْ يُفْطِرْ عَلَى اْلأَصَحِّ فِي التَّهْذِيبِ اهـ
19. Menjual makanan di siang hari bulan ramadhan
Tidak boleh, karena mendorong/ikut serta membantu terjadinya maksiat. Kecuali menjual makanan untuk persiapan buka puasa.
Referensi kitab: I'anatu Tholibin Juz 3 Hal 30
( وَقَوْلُهُ مِنْ كُلِّ تَصَرُّفٍ يُفْضِيْ إِلَى مَعْصِيَةٍ ) بَيَانٌ لِنَحْوٍ وَذَلِكَ كَبَيْعِ الدَّابَّةِ لِمَنْ يُكَلِّفُهَا فَوْقَ طَاقَتِهَا وَاْلأَمَّةِ عَلَى مَنْ يَتَّخِذُهَا لِغِنَاءٍ مُحَرَّمٍ وَالْخَشَبِ عَلَى مَنْ يَتَّخِذُهُ آلَةَ لَهْوٍ وَكَإِطْعَامِ مُسْلِمٍ مُكَلَّفٍ كَافِرًا مُكَلَّفًا فِيْ نَهَارِ رَمَضَانَ وَكَذَا بَيْعُهُ طَعَامًا عَلِمَ أَوْ ظَنَّ أَنَّهُ يَأْكُلُهُ نَهَارًا
20. Safar setelah subuh dibulan ramadhan, bolehkah membatalkan puasa?
Tidak boleh, karena bolehnya membatalkan puasa bagi musâfir, jika berangkatnya sebelum fajar. Namun menurut Imam Muzani tetap diperbolehkan membatalkan puasa.
Referensi kitab: Sullamut Taufiq Hal 43
فَلَوْ اَصْبَحَ مُقِيْمًا ثُمَّ سَافَرَ فَلاَ يُفْطِرُ ِلأَنَّهُ عِبَادَةٌ اِجْتَمَعَ فِيْهَا السَفَرُ وَالْحَضَرُ فَغَلَبْنَا الْحَضَرَ وَقَالَ الْمُزَنِّىُ يَجُوْزُ لَهُ الْفِطْرُ ِلأَنَّ السَبَبَ الْمُرَخِّصَ مَوْجُوْدٌ
21. Hukum obat oles kulit/krim
Mengoleskan salep, krim, lotion kulit, pelembab bibir dan yang serupa dengan itu tidak merusak puasa, meskipun meresap pada pori-pori kulit.
Referensi kitab :
- Minhaju Tholibin Juz 1 Hal 75
فلا يضر وصول الدهن بتشرب المسام
- Mughnil Muhtaj Juz 2 Hal 156
(فَلَا يَضُرُّ وُصُولُ الدُّهْنِ) إلَى الْجَوْفِ (بِتَشَرُّبِ الْمَسَامِّ) وَهِيَ ثُقَبُ الْبَدَنِ كَمَا قَالَهُ الْجَوْهَرِيُّ، وَهِيَ جَمْعُ سَمٍّ بِتَثْلِيثِ السِّينِ، وَالْفَتْحُ أَفْصَحُ كَمَا لَوْ طَلَى رَأْسَهُ أَوْ بَطْنَهُ بِهِ كَمَا لَا يَضُرُّ اغْتِسَالُهُ بِالْمَاءِ الْبَارِدِ وَإِنْ وَجَدَ لَهُ أَثَرًا بِبَاطِنِهِ بِجَامِعِ أَنَّ الْوَاصِلَ إلَيْهِ لَيْسَ مِنْ مَنْفَذٍ
22. Hukum mencicipi makanan
Boleh dan tidak makruh bila ada hajat, asal hanya sebatas lidah dan tidak sampai tertelan. Namun bila tidak ada hajat maka dimakruhkan..
Referensi kitab: Asy Syarqowi Juz 1 Hal 445
ومحل الكراهة ان لم تكن له حاجة اما الطباح رجلا كان او امراءة ومن له صغير يعلله فلا يكره في حقهما ذلك قاله الزيادي
23. Hukum bersiwak ketika puasa
Dalam madzhab Syafi'i terdapat dua situasi ketika seorang yang sedang berpuasa namun ia juga bersiwak.
- Sebelum zawal/Dzuhur maka dalam kondisi ini mayoritas ulama menyatakan tidak mengapa alias tidak ada kemakruhan.
- Setelah zawal/Dzuhur maka dalam kondisi ini ulama Syafi'iyah berbeda pendapat mayoritas diantara mereka Memakruhkannya namun Al Imam Nawawi tidak memakruhkannya sama sekali.
Wallahu a'lam Bishowab
Referensi kitab : Majmu' Syarhil Muhadzab Juz 6 Hal 377-378
قَالَ الشَّافِعِيُّ وَالْأَصْحَابُ يُكْرَهُ لِلصَّائِمِ السِّوَاكُ بَعْدَ الزَّوَالِ هَذَا هُوَ الْمَشْهُورُ وَلَا فَرْقَ بَيْنَ صَوْمِ النَّفْلِ وَالْفَرْضِ وَقَالَ الْقَاضِي حُسَيْنٌ لَا يُكْرَهُ فِي النَّفْلِ لِيَكُونَ أَبْعَدَ مِنْ الرِّيَاءِ وَهَذَا غَرِيبٌ ضَعِيفٌ وَلِلشَّافِعِيِّ قَوْلٌ غَرِيبٌ أَنَّ السِّوَاكَ لَا يُكْرَهُ فِي كُلِّ صَوْمٍ لَا قَبْلَ الزَّوَالِ وَلَا بَعْدَهُ وَقَدْ سَبَقَتْ الْمَسْأَلَةُ فِي بَابِ السِّوَاكِ مَبْسُوطَةً قَالَ أَصْحَابُنَا وَإِذَا اسْتَاكَ فَلَا فَرْقَ بَيْنَ السِّوَاكِ الرَّطْبِ وَالْيَابِسِ بِشَرْطِ أَنْ يَحْتَرِزَ عن ابتلاع شئ مِنْهُ أَوْ مِنْ رُطُوبَتِهِ فَإِنْ ابْتَلَعَهُ أَفْطَرَ وَالِاسْتِيَاكُ قَبْلَ الزَّوَالِ بِالرَّطْبِ وَالْيَابِسِ جَائِزٌ بِلَا كَرَاهَةٍ وَبِهِ قَالَ ابْنُ عُمَرَ وَعُرْوَةُ وَمُجَاهِدٌ وَأَيُّوبُ وَأَبُو حَنِيفَةَ وَسُفْيَانُ الثَّوْرِيُّ وَالْأَوْزَاعِيُّ وَأَبُو ثور وداود كرهه بِالرَّطْبِ جَمَاعَةٌ حَكَاهُ ابْنُ الْمُنْذِرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُرَحْبِيلَ وَالشَّعْبِيِّ وَالْحَكَمِ وَقَتَادَةَ ومالك واحمد واسحق وَعَنْ أَحْمَدَ رِوَايَةٌ أُخْرَى أَنَّهُ لَا يُكْرَهُ وَقَالَ ابْنُ الْمُنْذِرِ وَمِمَّنْ قَالَ بِالسِّوَاكِ لِلصَّائِمِ قَبْلَ الزَّوَالِ وَبَعْدَهُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ وَابْنُ عَبَّاسٍ وَعَائِشَةُ وَعُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ وَابْنُ سِيرِينَ وَالنَّخَعِيُّ وَأَبُو حَنِيفَةَ وَمَالِكٌ وَكَرِهَهُ بَعْدَ الزَّوَالِ عطاء ومجاهد واحمد واسحق وَأَبُو ثَوْرٍ
24. Hukum berkumur-kumur ketika berpuasa
Menurut madzhab Syafi'i jika berkumurnya disyariatkan (seperti wudhu,mandi) dan tidak berlebihan maka tidak batal dan jika berlebihan maka batal.
Namun jika berkumurnya tidak disyariatkan (seperti biar seger) maka puasanya batal meskipun tidak berlebihan.
Wallahu a'lam Bishowab
Referensi kitab; Taqrirat sadidah Hal 454
الحكم إذا سَبَقَهُ الماءُ مِن غيرِ اختياره في المضمضة، ومثلها في الاستنشاق : فيه تفصيل : فننظر :
۱) إذا كانت المضمضة مأموراً بها (مشروعة) في الوضوء أو الغسل إن لم يُبالغ فيها : فلا يبطل الصومُ إذا سبَقَهُ الماء . إن بالغ فيها : فيبطل الصوم إذا سبقه الماء لأن المبالغة مكروهة من الصائم . (۲) وإذا كانت المضمَضةُ غير مأمورٍ بها «غير مشروعة» ـــ بأن كانت رابعة أو ليست في الوضوء أو الغُسل : فيَبطُلُ بِها الصّومُ وإن لم يبالغ
25. Hukum meminum obat anti haid bagi perempuan
Sebaiknya sesuatu itu dilakukan sealami mungkin, haid adalah siklus normal bagi tiap wanita.
Hanya saja seorang perempuan yang ingin berpuasa di bulan Ramadhan secara utuh, diperbolehkan baginya untuk mengkonsumsi obat penunda haid jika tidak akan membahayakan kesehatan dirinya, dan juga menurut Qodhi ibn muflih diharuskan meminta izin kepada suami terlebih dahulu dan sebaiknya juga dikonsultasikan terlebih dahulu dengan dokter atau bidan.
Referensi kitab: Kasyful Qona Juz 2 Hal 96
( وَيَجُوزُ شُرْبُ دَوَاءٍ مُبَاحٍ لِقَطْعِ الْحَيْضِ مَعَ أَمْنِ الضَّرَرِ نَصًّا ) كَالْعَزْلِ وَ ( قَالَ الْقَاضِي لَا يُبَاحُ إلَّا بِإِذْنِ الزَّوْجِ ) أَيْ : لِأَنَّ لَهُ حَقًّا فِي الْوَلَدِ ( وَفِعْلُ الرَّجُلِ ذَلِكَ بِهَا ) أَيْ : إسْقَاؤُهُ إيَّاهَا دَوَاءً مُبَاحًا يَقْطَعُ الْحَيْضَ ( مِنْ غَيْرِ عِلْمِهَا يَتَوَجَّهُ تَحْرِيمُهُ ) قَالَهُ فِي الْفُرُوعِ ، وَقُطِعَ بِهِ فِي الْمُنْتَهَى لِإِسْقَاطِ حَقِّهَا مِنْ النَّسْلِ الْمَقْصُودِ.
26. Tidur seharian apakah batal puasa?
Tidur tidaklah membatalkan puasa walaupun hal tersebut dilakukan sehari penuh, hanya saja jika sampai meninggalkan kewajiban (seperti meninggalkan shalat) maka Haram.
Referensi : Majmu' Syarhil Muhadzab Juz 6 Hal 346
إذَا نَامَ جَمِيعَ النَّهَارِ وَكَانَ قَدْ نَوَى مِنْ اللَّيْلِ صَحَّ صَوْمُهُ عَلَى الْمَذْهَبِ وَبِهِ قَالَ الْجُمْهُورُ وَقَالَ أَبُو الطَّيِّبِ بْنُ سَلَمَةَ وَأَبُو سعيد الاصطخرى لا يصح وحكاه الْبَنْدَنِيجِيُّ عَنْ ابْنِ سُرَيْجٍ أَيْضًا وَدَلِيلُ الْجَمِيعِ فِي الْكِتَابِ وَأَجْمَعُوا عَلَى أَنَّهُ لَوْ اسْتَيْقَظَ لَحْظَةً مِنْ النَّهَارِ وَنَامَ بَاقِيَهُ صَحَّ صَوْمُهُ
Sumber: ustadz Muhammad Abdul Basith
0 comments